Schrijfsels over Identiteit

Identiteit

Identiteit is reeds lang een onderwerp van discussie onder geleerden en filosofen, met verschillende perspectieven en definities. Het concept identiteit kan in verschillende contexten worden begrepen, waaronder persoonlijke, groeps- en nationale identiteit.

Ik ben ervan overtuigd dat identiteit een essentiële rol speelt bij veel, zo niet alle maatschappelijke problemen die een samenleving kent, zoals psychische, polarisatie, religie,  politiek, racisme en zelfs oorlog. Identiteit beïnvloedt hoe mensen zich verhouden tot zichzelf, het leven en elkaar.

In eigen woorden noem ik identiteit een fata-morgana ontstaan uit de pijn van het vergeten zelf. Dit overkomt ons  omdat we in het leven tegen soms zelfs ingrijpende momenten aangelopen zijn waar ons ego (sommigen noemen dit "het denken") het leven overnam om de pijn van het moment te kunnen weerstaan. Identiteit is niet gewoon een zelfbeeld, maar in essentie een verbeeld of denkbeeldig zelfbeeld. Dit zelfbeeld is niet wie of wat we zijn (het vergeten zelf), maar wie of hoe we proberen te zijn, te leven of zelfs overleven als een echo van onze omgeving waardoor dit zelfbeeld gevoed en ontwikkeld is.

Doordat de verbinding met onze volle aandacht aangegaan wordt met deze denkbeeldige identiteit gaan we uit de verbinding met onszelf. Alle aandacht gaat in toenemende mate naar het denken en weg van ons unieke eigenheid en gevoel. Soms is dat een natuurlijke en gezonde tijdelijke overlevingsreactie, maar indien blijvend, verstoort dit het natuurlijke persoon-zijn. Doordat deze verbinding naar de achtergrond verdwijnt, verdwijnt ook de echte verbinding tussen mensen en voelen velen zich vaak een vreemde op een planeet waar men niet thuis lijkt te horen. Deze identiteit zou men ook een masker kunnen noemen, een masker dat tevoorschijn komt als we ons bed uitstappen en het leven van de dag aangaan waarin we soms alleen maar dat masker laten zien. Maar het is meer dan een masker alleen.

Het is het denken (anderen noemen dit het ego) wat zich een zelf verbeeldt en probeert iets of iemand te zijn, waardoor zich een verbeelde en al dan niet aan de omgeving conformistische identiteit vormt die zijn omgeving kan en wil overleven. Al het andere wat tart aan die identiteit, wordt eventueel zelfs als vijandig gezien en ervaren aan dat beeld. Die identiteit kan gezien worden als een masker.

Een mens is niet zijn identiteit

Een mens is niet zijn identiteit. Deze vormde zich pas later en komt samen met de ervaring van 'ik'. Een mens is niet wie en hoe hij probeert te zijn, wat in alles een echo van zijn omgeving is.

De vorm van Identiteit

Waar bestaat identiteit dan uit? Identiteit wordt tijdens onze ontwikkeling gevormd, het is een opeenstapeling van cultuur, religie, overtuigingen, kennis over onszelf en de wereld, gebeurtenissen die ons ego in positieve en negatieve zin vormen en zo ook de manier hoe we over onszelf en de wereld denken bepaalt.

Identiteit ontwikkelt zich door hoe verder mensen in het leven komen, bijvoorbeeld bij het beroep of de hobby die uitgeoefend wordt. Bezittingen die daar uit voort komen dragen er ook aan bij zoals het huis waarin gewoond wordt of de auto waar men in rondrijdt en bijdraagt aan wat ook wel imago genoemd wordt en vaak verpakt wordt in een verhaal dat we ons leven noemen.

Kleding is bijvoorbeeld een vorm waarin mensen hun unieke of groepsidentiteit mee tot uitdrukking proberen te brengen. In de kleine kring dichtbij dragen het gezin en familie bij aan onze identiteit, later komen daar school en cultuur bij. Onze identiteit wordt niet alleen gevormd door externe invloeden, maar ook door onze persoonlijke waarden, overtuigingen en intrinsieke kenmerken die in het karakter gevat zijn.

Een ander deel van deze identiteit wordt gevormd door confrontaties met onze primaire emoties waardoor vele secundaire sociale emoties ontstaan. Een speelveld waarin mensen elkaar paaien of afwijzen met de maatschappelijk gecultiveerde  instrumenten van schulden schaamte.

Er is een beroemde uitdrukking die stelt dat de vinger die naar de maan wijst niet de maan is. Zo is het ook met alle facetten van onze autobiografische identiteit, het is een beschrijving maar het is niet wie we zijn.

Identiteit en racisme

Hoe verhoudt identiteit zich dan tot bijvoorbeeld racisme? Als identiteit wordt gevoed en gevormd door onze omgeving, dan zijn ras, geloof, politiek of cultuur daar een onderdeel van. Het volk van Israël heeft bijvoorbeeld een van de meest fundamentele identiteiten zoals ras, geloof en een verhaal over oorsprong en land. Bij veel identiteiten zijn deze fundamenten een stuk minder stevig en aanwezig of uitgebreid dan bij de joodse.

Omdat ik identiteit als een verbeeld zelf zie, een denkbeeld, kunnen minder fundamentele identiteiten minder waar, echt of anders zijn. De ene zelf-verbeelding twijfelt aan zichzelf in het licht van een andere waarmee het andere beeld zelfs vijandig kan worden aan het eigen beeld. Die vijandigheid kan onder andere ontstaan door de botsing van verschillen in cultuur, gedrag en de werking van onbewuste overtuigingen vanuit de eigen cultuur.

Zouden we zijn wie we zijn, het vergeten of oorspronkelijke zelf, dan zou dit allemaal geen rol spelen omdat we dan zijn wie en wat we zijn, een heel mens in verbinding met andere mensen.

Kennis

Identiteit en kennis, ook in de vorm van ervaringen, zijn met elkaar verbonden, aangezien onze identiteit mede wordt gevormd door wat we weten en begrijpen. 

Kennis beïnvloedt hoe we onszelf zien en hoe we ons verhouden tot anderen en de wereld om ons heen. Het is door het vergaren van kennis dat we ons zelfbeeld en onze identiteit kunnen ontwikkelen, verfijnen en zelfs versterken en het ego of onze identiteit al dan niet van een denkbeeldige waarde voorzien.

Leren van het verleden

Kunnen mensen leren van het verleden? Zoals ik het zie is dat onmogelijk, het verleden is een verhaal waarin de context van het ego of denken vaak ontbreekt, wat maakt wat en waarom iets gebeurd. Dat er niets van geleerd wordt, zien we terug in de herhaling van de verschrikkingen die de mens steeds opnieuw ten deel valt. De oorzaak hier achter is dat achter ons handelen geen heldere logica of zuivere rede ten grondslag ligt maar heel fundamenteel het ego sturend is.

Het enige waar echt wat van te leren is, is aandachtig bewust te zijn, voelend, waarom en wat je doet zoals het je zou willen doen en welke geconditioneerde overtuigingen daar deel van uitmaken. Vaak zijn we uit en door onszelf gedreven door de vorm van het aangeboren karakter, maar op andere momenten is ons ego of denken de drijfveer en dan klinkt de stem van het geconditioneerde verleden door in hoe men in dit moment handelt en zich daardoor herhaalt.

Slachtofferschap

Identiteit heeft een sterke verbinding met slachtofferschap. Onze identiteit bestaat uit een verhaal over wat ons ‘ik’ is, en overkomen is in de vorm van het (al dan niet ongewenst zoals bij trauma) verhalende denken.

Wanneer iemand dit gaat onderzoeken dan kan men er bewust van worden dat er meer geleden wordt aan het verhaal dan de daadwerkelijke schade die fysiek of emotioneel is opgelopen, als er al sprake van schade is.

Wil iemand dit slachtofferschap of deze slachtoffer identiteit ontmantelen, dan is de werkmethode van de vier vragen van Byron Katie een goede ingang. Alleen al door het lezen van het boek "Vier vragen die je leven veranderen" en daardoor te werken aan ons eigen verhaal, kan mildheid ontstaan naar onszelf en de ander en ontstaat er vrijheid van dit deel van onze identiteit.

Het is een krachtig inzicht dat er een lijden is aan het eigen verhaal en invulling in een oude situatie, in plaats dat de ander het heeft gedaan en de schuldige aan het lijden is. Het kan een immense kracht tot herstel bieden wanneer het deel van jezelf dat bij de situatie betrokken is, je dat deel dan ook zelf herstellen kan.

Identiteit en politiek

Identiteit en politiek zijn nauw bij elkaar betrokken, aangezien onze identiteit vaak beïnvloed en gevormd wordt door politieke en maatschappelijke overtuigingen en gebeurtenissen. Het is fascinerend om te onderzoeken hoe onze persoonlijke identiteit gevormd wordt door of rond de politieke omgeving waarin we leven en hoe dit op zijn beurt invloed heeft op onze politieke opvattingen en keuzes.

Door dieper in te gaan op dit verband kunnen we een beter inzicht krijgen in de complexe relatie tussen identiteit en politiek en hoe deze twee elkaar wederzijds beïnvloeden. Politiek heeft in de kern een polariteit die is verdeeld tussen een links en een rechts spectrum, maar dit zijn twee kanten van dezelfde munt en een externalisatie van onze innerlijke gespletenheid tussen hart en hoofd.

Waar links activisme probeert de innerlijke angsten en overtuigingen achter het eigen masker op te lossen door de wereld er naar aan te passen, doet rechts activisme er alles aan om het soms hardvochtige en beschermende masker overeind te houden.

Identiteit en gender

Eveneens bij gender speelt identiteit een haar rol, zowel door cultuur, religie en soms wetenschap is een scherpe man/vrouw identiteit gedefinieerd waar bewust of onbewust aan voldaan moet worden. De werkelijkheid is totaal anders en 99,9% van de toegekende eigenschappen zijn, afgezien van de fysiek bedoeld voor de voortplanting, niet in ons DNA terug te vinden, wat de wetenschap inmiddels ook bevestigt. Hoewel hormonen hun invloed op dit karakter hebben, hebben mannen en vrouwen in de basis eenzelfde psychologie in de vorm van een door de samenleving gecultiveerd en gesocialiseerd denken en daarmee identiteit.

Bij wat onder andere genderdysforie spelen op de achtergrond deze gecultiveerde eigenschappen en vorming hun rol. Het maakt dat er al dan niet onbewust identificatie is  met het cultureel bepaalde mannelijke of vrouwelijke en in plaats van te accepteren wie men is komt het soms voor dat we met dat mannelijke of vrouwelijk beeld te voorschijn willen komen om aan het beeld dat de samenleving wordt verwacht voldaan moet worden. Als iemand dat wil is dat in principe helemaal okay, maar besef wel dat het een niet accepteren is van wie of wat we daadwerkelijk zijn, een mens met eigenschappen die terecht of onterecht worden toegeschreven aan een gepolariseerd mensbeeld.

Identiteit en tijd

Met identiteit of ‘ik’ komt ook de ervaring van tijd, immers de identiteit bestaat uit denken en denken vergt tijd. Onze ervaring van tijd hangt daarbij onder andere af van dit denken. Is men bijvoorbeeld op weg naar een verre bestemming en is de aandacht bij deze horizon, dan duurt tijd lang, en onze tijd bij een geliefde of in gezelligheid lijkt soms weer buiten de tijd te zijn. Het is niet voor niets dat wanneer wij gezond en wel vier tot acht uur slapen tijd niet ervaren wordt, het denken is met een beetje geluk immers ten ruste.

Daarbij ga ik de stelling aan dat zolang niemand aangeeft hoe lang het duurt voordat de toekomst in het verleden verandert, de tijd niet bestaat.

Identiteit en verlagen 

Denken vervuld verlangen, maar is tegelijkertijd leegte. Denken en daarmee identiteit komt en gaat en zal steeds zal een nieuw en groter wordend verlangen nodig hebben naar beter, sneller, mooier voor de bevestiging van zichzelf. De omgekeerde beweging naar minder of kleiner is exact dezelfde beweging om identiteit of imago gaande te houden en zich af te zetten tegen de ‘andere’ kant.

Bewustwording

Het bewust worden van onze identiteit kan ons tegelijkertijd helpen bewust te worden van wie of wat we echt zijn. Door zelfonderzoek naar de werking van de mechanismen die het ego rijk is en de 'concepten' rondom identiteit met aandacht te aanschouwen en bevoelen kunnen de antwoorden tevoorschijn komen en zal met stukje bij beetje afscheid nemen van de echtheid van onze identiteit.

Identiteit hoeft niet weg, het is het besef dat het een soort werk in uitvoering is tijdens ons dagelijkse leven, maar dan lichter en zonder de continue uitwerking van het ego en op wie en wat we echt zijn. Identiteit wordt dan iets wat indien nodig in het moment bewust voor gekozen wordt terwijl we tegelijkertijd als onszelf volledig aan het roer van het leven staan.

Eerder schreef ik dat alles vijandig kan worden aan onze verbeelde identiteit of denken. Voor degene die bij zichzelf uit wil komen is het om dat vijandbeeld bewust en aandachtig te leren zien en om te keren in een uitdaging om te kunnen ontdekken wie of wat je niet bent en te breken met oude aangeleerde gewoonten en overtuigingen die steeds minder bij je zullen horen. Soms is het genoeg om er bewust van te zijn en zal het uit je systeem vertrekken, andere momenten kan het hard werken zijn om met iets te breken waarvan je weet dat het niet meer bij je hoort. Durf confrontaties te zien als een spiegel of echo van het denken in identiteit van jezelf en je omgeving.

Hoewel iedereen deze ontdekkingstocht in absolute zin alleen maar zelf kan aangaan mag je de wereld er bij betrekken zoals het jou uitkomt. Bezoek een psycholoog of psychotherapeut, doe een familieopstelling of lees op je gevoel af een goed boek. Als het met de oprechte intentie wordt gedaan bewust te worden en jezelf te ontdekken zal het je helpen de antwoorden te vinden.

Identiteit en onze emoties

Schuld en schaamte zijn twee van de secundaire kernemoties die een grote rol spelen bij de vorming van onze identiteit. Een mens wordt niet met de gevoelens van schuld en schaamte geboren, deze sociale conflict emoties komen pas later wanneer het ik zich begint te vormen en de eerste conflicten met onze omgeving plaatsvinden en de mechanismen achter schuld en schaamte worden overgedragen of zelfs hardvochtig worden opgelegd.

Onze identiteit is daarmee mede een gevolg van de conflicten voortkomend uit de gecreëerde sociale schuld en schaamte conflicten die ons zelfs innerlijk kunnen splijten en het idee moeten geven dat wie we zijn of wat we doen slecht zou zijn, een mechanisme waarmee een nog onvolwassen mensheid over elkaar heerst.

Een weg hieruit is schuld en schaamte te durven voelen en te onderzoeken of de overtuigingen achter deze emoties waar zijn voor jezelf.

Identiteit en drijfveren

Het wordt lastiger om te ontdekken wie je bent als menselijke en daarmee innerlijke drijfveren verweven zijn met de uiterlijke wereld met, het verhaal van alledag waarin we leven en onszelf vorm of een verhaal mee geven.

Zorgzaamheid is een bijvoorbeeld zo'n innerlijke menselijke drijfveer, maar wanneer deze verbonden raakt met een uiterlijk doel, dat waarvoor gezorgd wordt, en dit vorm en/of inhoud geeft aan wie we denken of proberen te we zijn, versterkt dit de vorming of versterking van onze identiteit.

Een volwassen en eventueel zorgend mens is alleen verantwoordelijk voor hoe hij iets doet, niet voor wat hij doet (binnen de grenzen van de redelijkheid), het laatste versterkt de schijn van identiteit en is gebonden, het eerste is onze wezenlijke aard en vrij.

Identiteit en waarheid

Een poging naar diepgang. Als er een besef en de bewustwording groeit dat identiteit een vorm van objectivering is van onszelf, en logischerwijs als gevolg daarvan ook alles in onze omgeving, dan kan een inzicht tevoorschijn komen dat identiteit iets is wat echt lijkt, maar dat het tegelijkertijd niet waar hoeft te zijn.

Wanneer bijvoorbeeld nieuw leven geboren wordt is de eerste objectivering het woord baby en daarbovenop komt een laag die de naam van de baby draagt. Al onze ervaringen met het nieuwe leven vormen samen een denkbeeldige optelsom en een door het denken geprojecteerde identiteit van het pasgeboren kind. Steeds meer zal er naar het (denk)beeld van het nieuwe leven gekeken worden, in plaats van dat het leven bewust gezien wordt zoals het is. Daar komen vroeg of laat ervaringsconflicten uit voort wanneer het beeld niet overeenkomt met de ervaring en zal de geboorte van de eerste fricties in en tussen beide partijen tot wasdom komen.

Eigenlijk kan gesteld worden dat de echtheid van ons beeld, de fata morgana,  de waarheid van het (nieuwe) leven bedekt en de waarheid uiteindelijk uit het zicht verdwijnt.

Identiteit en waarheid zijn nauw met elkaar verbonden, aangezien het proces van bewustwording en zelfontdekking ons kan leiden naar de kern van wie we werkelijk zijn. Door het onderzoeken van onze identiteit kunnen we streven naar een dieper begrip van de waarheid over onszelf en onze verbinding met de wereld om ons heen. Het besef van onze identiteit kan ons helpen om authentieker te zijn en te leven in overeenstemming met een innerlijke waarheid.

God

God is niemand, de meeste mensen personificeren God, omdat ze dat ook met zichzelf gedaan hebben. Die God en die persoon zijn een fata morgana gecreëerd door het denken.

Duizenden goeroes en coaches doen niets anders dan een poging om iets vorm te geven dat inherent en altijd leeg zal blijken te zijn. Onze natuur kent geen vaste vorm.

Generatieve AI

Generatieve Ai is gebaseerd op het in een geavanceerde digitale vorm van het leren van teksten die duizenden jaren oud kunnen zijn. Dit omvat geschiedenis, wetenschap, sociologie, psychologie, literatuur, algemene lectuur, nieuws, magazines en religie. Een gedigitaliseerde expressie van duizenden jaren aan menselijk denken, en daarmee ook de werking van de psychologische dynamiek in ons denken.

Hoe generatieve Ai 'denkt' lijkt erg veel op de mechanismen van ons eigen aangeleerde denken, inclusief hallucinaties of versprekingen. Het kan zelfs 'liegen' omdat het net als mensen gericht is op het geven van antwoorden. Hoe beter het wordt, hoe echter of menselijker de machine in onze ervaring lijkt te zijn. Soms kan een conversatie als zeer persoonlijk ervaren worden door de reacties op de vragen die worden gesteld zeker als de agent de gesprekken onthouden mag en van persoonlijke aard zijn.

De inhoudelijke betekenis die mensen aan woorden en daarmee de wereld geven, en daardoor hun wereld ervaren, is dat dan een eeuwenoude overdrachtelijke conditionering van een door onze hersenen geprojecteerde droom, of is het een waarheid en onze enige werkelijkheid. Wat zegt het gebruik van Ai over onze eigen werkelijkheid en identiteit?

Zijn werkelijkheid en identiteit wel in woorden te vatten?

Daarnaast draait generatieve Ai nu nog op systemen die in de basis binair zijn en in de basis werken met een toestand die 1 of 0 is. Onze hersenen, mits in ongeconditioneerde toestand, beschikken over oneindig veel kwantum variaties. Iets om eens bij stil te staan wanneer we out-of-the-box proberen te denken.

Een wereld waarin deze visie wordt omarmd

In een wereld waarin we identiteit beschouwen als een complex samenspel van interne en externe factoren, kan er een diepgaand begrip ontstaan van wie we werkelijk zijn. Mensen omarmen hun unieke kenmerken en erkennen de diversiteit en evolutie van identiteit als een dynamisch concept.

De samenleving is doordrongen van een diep besef dat identiteit niet alleen individueel is, maar ook sterk wordt beïnvloed door sociale en culturele contexten. Mensen begrijpen dat hun interacties met anderen en de bredere maatschappij een cruciale rol spelen in het vormgeven van wie ze zijn. Het loslaten van beperkende opvattingen over identiteit is niet langer alleen een persoonlijke reis, maar ook een collectieve inspanning om sociale structuren te herzien.

Door deze holistische benadering is er een grotere nadruk op het kritisch analyseren van maatschappelijke normen en waarden die identiteit beïnvloeden. Mensen streven ernaar om diepgewortelde aannames te doorbreken en ruimte te creëren voor een meer inclusieve en diverse samenleving. Er is een groeiend bewustzijn dat het begrijpen van identiteit niet los kan worden gezien van bredere sociale dynamiek en dat een gedeelde verantwoordelijkheid bestaat om een omgeving te creëren waarin iedereen zich authentiek kan uiten.

In deze wereld bloeit empathie, begrip en acceptatie. Mensen omarmen elkaars verschillen en vieren de unieke bijdragen die ieder individu levert aan het weefsel van de samenleving. Identiteit wordt niet langer gezien als een statisch gegeven, maar als een voortdurende ontdekkingstocht die wordt verrijkt door de interactie met anderen en de wereld om ons heen. Het is een wereld waarin diversiteit wordt gevierd en waarin iedereen de vrijheid heeft om volledig zichzelf te zijn.